Archief

Afgelopen zaterdag vond de Dodenherdenking op de oude begraafplaats aan de Zeeweg in Rockanje plaats. Er waren opnieuw meer mensen dan in voorgaande jaren, van alle leeftijden. De bijeenkomst was een beetje anders dan anders, omdat dit keer ook de burgerslachtoffers aandacht kregen.
De gemeente, het Comité ’40-’45, leden van het fanfarekorps Ons Genoegen, het koor van het Apostolisch Genootschap, de werkgroep Maria Rust en de beheerder met de groenmedewerkers – iedereen had zich ingespannen om er een mooi en respectvol moment van te maken.

Bommen op de scholen in Brielle

Piet Lekkerkerk sprak de aanwezigen toe. Hij deed dat als neef van burgerslachtoffer Maaike van Rietschoten (1928-1943) – maar in wezen uit naam van alle nabestaanden van oorlogsslachtoffers: ‘Ik zal proberen woorden te geven aan wat het doet met nabestaanden als oorlogsgeweld een familielid van het leven berooft.’
Zijn tante was het slachtoffer geworden van de bommen die op 4 maart vielen op de Huishoudschool en de Ambachtsschool in Brielle, een van de veertien doden. Een ander slachtoffer van dit bombardement was Marie Juliana Stolk, eveneens op Maria Rust begraven.

Actueel

Wat bracht dit teweeg in de familie Van Rietschoten? Volgens Lekkerkerk werd er vooral gezwegen over dit verlies, maar: ‘Ook al werd er niet over het leven en de dood van Maaike gesproken, dat betekent niet dat zij geen rol speelde. Het verdriet over haar werkte door in de levens van allen die achterbleven.’ Zo stond haar vader later nog elke dag ongerust te wachten tot kleinkind Maaike (naar haar tante vernoemd) weer veilig thuis was thuis was gekomen van haar school in Brielle.
Lekkerkerk vroeg zich ook af wat de zin van de dood van zijn tante is geweest. Hij keerde daarvoor terug naar het begin van de Tweede Wereldoorlog, met de wortels in de ondemocratische opvattingen van de vijand die Nederland en andere landen binnenviel: ‘Wij kunnen er voor zorgen dat we haar nagedachtenis en die aan alle andere slachtoffers in ere houden. Wij kunnen ernaar streven haat, racistische vooroordelen en uitsluiting niet de overhand te laten krijgen.’ Lekkerkerk wees erop dat de democratie een kostbaar maar kwetsbaar bezit is: ‘Wij mogen ons realiseren dat het stemrecht in een democratie burgers de plicht geeft de democratie overeind te houden en te zorgen dat een boodschap van haat en uitsluiting niet opnieuw gehoor vindt.’ Daarmee blijft de Tweede Wereldoorlog actueel.

Noodlottige wending

De aanwezigen trokken na de toespraak in een lange stoet langs de zes verspreid liggende graven van de burgerslachtoffers, met elk hun eigen achtergronden. Zo stierf Jan Dijkman (1923-1945) in Duitsland, waar hij in Eilenburg verplicht te werk gesteld was. Pieter Laaij (1862-1940) werd getroffen door de scherven van een bom die op zijn huis aan de Schapengorsedijk viel. Cornelis Vijfvinkel (1920-1945) kwam om het leven door een niet-ontplofte granaat en Willem Manintveld (1927-1943) overleefde het niet toen hij een brandbom vond. De oorlog gaf niet alleen hun leven een noodlottige wending, maar ook dat van hun nabestaanden.